Balon Balığı

Balon balığı, latince adı Diodon sp. olan dikenli kirpi balığı ve dikenli puffer balığı olarak da bilinir. Dünya genelinde tropikal sularda, bazı subtropikal ve ılıman bölgelerde yaşarlar. Diodontidae (dikenli puffer balıkları) ailesine ait bir balık türüdür.

Balon Balığı (Balloonfish) Hakkında Merak Edilenler

Adını diğer balıklardan ayrılabilen en belirgin özelliğinden almıştır. Bu özellik tehlike anında vücudunu şişirebilmesidir. Sindirim sisteminin belirli bölümlerine su veya hava alarak vücut çapını üç katına kadar artırabilir. Bu şişme işlemi sırasında, normalde vücuduna yapışık halde duran uzun dikenleri ise dik hale gelir. Balık bu sayede yalnızca vücut boyutunu büyütmekle kalmaz, aynı zamanda potansiyel avcıları caydırmak için güçlü bir savunma mekanizması oluşturur.

Balon Balığının Fiziksel Özellikleri

Derisinde pullar bulunmaz ve kaygan vücutları vardır. Bu balık türünün vücut yapısı yuvarlak ve serttir. Gözleri büyük ve dışarı doğrudur, bu nedenle iyi bir görüş açısına sahiptir. Çok güçlü dişlere sahiptirler. Üst ve alt çenede birleşen dört diş çok keskin ve sert bir yapı oluşturur. Bu dişlerler sert yüzeyleri kolayca kırıp parçalayabilir. Daha ilginci ise dişlerinin ömür boyu uzamaya devam etmesidir. Bu nedenle daha sert avlar tüketerek dişlerini törpülerler. Eğer bir balon balığına çıplak elle dokunulursa veya yakalanmaya çalışılırsa, güçlü bir ısırık darbesi ile yaralanabilirsiniz.

Balon Balığı Nasıl Beslenir?

Genellikle küçük kabuklular, yumuşakçalar, mercanlar ve deniz yosunları ile beslenir. Sert diş yapısı sayesinde kabuklu deniz canlılarını kolayca parçalayabilir. Balon balıklarını aşırı çoğalması durumunda bazı bölgelerde deniz ekosisteminin dengesini bozan türler arasında sayılmaktadır.

Balon Balığının İnsanlar ve Diğer Canlılar Üzerindeki Zararları

Balon balığı zehirli bir balık olup karaciğer, deri ve bazı iç organları tetrodotoksin (TTX) içerir. Bu zehir, siyanürden 1200 kat daha güçlüdür ve sinir sistemini felç ederek solunum yetmezliğine neden olabilir. İnsanlar için ölümcüldür, bu yüzden tüketilmesi ciddi sağlık riskleri taşır. Japonya’da “Fugu” adıyla bilinen ve özel şefler tarafından hazırlanan balon balığı, dikkatlice temizlenmeden tüketildiğinde ciddi zehirlenmelere yol açabilir.

Balon balığı, istilacı bir türdür ve bazı bölgelerde yerli balık türlerinin azalmasına sebep olmaktadır. Balıkçılığa da olumsuz etkileri bulunmaktadır. Zehirli olduğu için ağlara takıldığında diğer balıkların da tüketimini uygunsuz hale getirebilir.

Türkiye’de Balon Balığı Var Mı?

Son dönemlerde Akdeniz ve Ege kıyılarında hızla yayılmaya başlamasıyla gündeme gelen balon balığı hem ekosistem hem de balıkçılık açısından risk haline gelmiştir. Türkiye kıyılarında en yaygın görülen tür Lagocephalus sceleratus (Gümüş Balon Balığı) aynı zamanda en tehlikeli türdür. Lagocephalus spadiceus (Sarı Balon Balığı), Lagocephalus suezensis (Süveyş Balon Balığı), Torquigener flavimaculosus (Sarı Benekli Balon Balığı) türleri yine Türkiye’de görülen türlerdir. Kızıldeniz’den Süveyş Kanalı yoluyla Akdeniz’e göç ettiği ve Türkiye’ye ulaştığı düşünülmektedir.

Denizde veya kıyıda balon balığı ile karşılaşırsanız, dikkatli olmalı ve çıplak elle dokunmaktan kaçınmalısınız ve asla tüketmemelisiniz

Balon Balığı Zehirlenmesi Nasıl Anlaşılır?

Balon balığı zehirlenmesi, içerdiği tetrodotoksin (TTX) nedeniyle sinir sistemini etkileyen ciddi bir durumdur. Zehirlenme belirtileri, balığın tüketilmesinden 10 dakika ila 3 saat içinde ortaya çıkabilir. Zehirlenmenin başlıca belirtileri ise; ağız ve dudaklarda uyuşma, yüz ve vücutta karıncalanma hissi daha ileri durumlarda ise, mide bulantısı ve kusma ve en ileri boyutu ise kas güçsüzlüğü ve refleks kaybı ile solunum güçlüğü ve bilinç kaybıdır. Balon balığı zehirlenmesi ölümcül bir zehirlenme türüdür. Bu nedenle, hızlı tıbbi müdahale hayati önem taşır. Şüpheli bir durum olduğunda, derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Balon Balığı Neden Çoğalıyor?

Son yıllarda Türkiye kıyılarında balon balığı popülasyonunda hızlı bir artış gözlemlenmektedir. Bunun başlıca nedenleri; Akdeniz’in ısınan suları, balon balığının üremesi ve hayatta kalması için uygun koşullar sunuyor. Türkiye’deki balon balığı türlerinin ekosistemdeki avcılarının azalması nedeni ile popülasyonları kontrolsüz şekilde artıyor. Bu da aslında doğanın dengesinin bozulması sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Balon balıkları, Süveyş Kanalı yoluyla Kızıldeniz’den Akdeniz’e göç ederek yeni yaşam alanlarına yayılıyor. Kabuklular, küçük balıklar ve mercanlar gibi birçok besin kaynağından yararlanabilmeleri, popülasyonlarının hızla büyümesine katkı sağlıyor. Balon balığı, istilacı bir tür olduğundan, ekosistem dengesi üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadır. Bu yüzden kontrollü avlanma ve bilinçlendirme çalışmalarıyla popülasyonun sınırlandırılması amaçlanmaktadır.

Türkiye’de Balon Balığı Avlanıyor mu?

Bu sorunun cevabı evet’tir. Türkiye’de balon balığı avcılığı teşvik edilmektedir. Tarım ve Orman Bakanlığı, balon balığı popülasyonunu kontrol altına almak amacıyla balıkçılara yönelik ödüllü av programları başlatmıştır.

• 2020 yılında başlayan teşvik programı kapsamında, belirli büyüklükteki balon balıkları için balıkçılara ödeme yapılmaktadır.
• Özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında balıkçılar, bu türleri yakalayarak ekosistem dengesine katkıda bulunmaktadır.
• Balon balığının insan tüketimine uygun olmadığı ve zehirli olduğu konusunda farkındalık çalışmaları sürmektedir. Biz de bu içeriğimizde bu farkındalığı arttırmayı amaçladık.

Emaar Akvaryum ve Su Altı Hayvanat Bahçesi’nde bu canlıyı yakından görebilir, anlatılan özellikleri canlı canlı izleyebilirsiniz.